قرارداد جعاله در حقوق بانکی، یکی از اهداف اصلی در عقد قرارداد های جعاله بانکی، اعطای تسهیلاتی به منظور گسترش فعالیت های تولیدی و تاسیساتی و همچنین تامین کردن منابع مالی برای واحد های تجاری، خدماتی و عمرانی می باشد.

ماده ۵۶۱ قانون مدنی در تعریف جعاله اعلام می دارد: جعاله عبارت است از التزام شخصی به ادای اجرت معلوم در مقابل عملی؛ اعم از اینکه طرف معین باشد یا غیر معین. اما قرارداد جعاله در حقوق بانکی تا حدی متفاوت از جعاله مذکور در قانون مدنی است. منظور از جعاله در حقوق بانکی،التزام شخص جاعل یا کارفرما به ادای مبلغ یا اجرت معلوم در مقابل انجام عمل معین، طبق قرارداد است.

مهم ترین تفاوت جعاله بانکی و جعاله در قانون مدنی این است که بانک ها مجاز به انعقاد جعاله عام نیستند. قانون گذار در مقررات بانکی امکان انعقاد قرارداد جعاله به نحو عام را به وسیله حذف عبارت “اعم از اینکه طرف معین باشد یا غیر معین” از میان برداشته است.

ممنوعیت انعقاد جعاله عام، قرارداد جعاله بانکی را به عقد اجاره اشخاص نزدیک می کند و مرز بین این دو قرارداد را از بین می برد؛ چرا که تفاوت مهم جعاله و اجاره اشخاص در این بود که عامل در جعاله می تواند معلوم باشد یا نامعلوم اما اجیر در قرارداد اجاره اشخاص الزاما باید مشخص باشد. هر چند قرارداد جعاله بانکی به ترتیبی که بیان شد شباهت زیادی به عقد اجاره اشخاص پیدا کرده اما وجوه افتراق موجود میان آن دو، این دو قرارداد را کاملا از یکدیگر تفکیک نموده که شرح آن از موضوع این بحث خارج است.

تفاوت جعاله در حقوق بانکی و جعاله در قانون مدنی

همانطور که از ماده ۵۶۱ قانون مدنی استفاده می شود، عامل در قرارداد جعاله موضوع ماده اخیر الذکر ممکن است معین باشد یا غیر معین. جعاله ای که در آن شخص معینی مخاطب قرار می گیرد و جاعل انجام عمل از سوی همین شخص را اراده می کند، جعاله خاص نامیده می شود. در صورتی که جاعل، شخص معینی را مخاطب قرار نداده باشد و به اصطلاح، عامل غیر معین باشد، جعاله به صورت عام واقع شده است.

مهم ترین تفاوت جعاله بانکی و جعاله در قانون مدنی این است که بانک ها مجاز به انعقاد جعاله عام نیستند. قانون گذار در مقررات بانکی امکان انعقاد قرارداد جعاله به نحو عام را به وسیله حذف عبارت “اعم از اینکه طرف معین باشد یا غیر معین” از میان برداشته است.

ممنوعیت انعقاد جعاله عام، قرارداد جعاله بانکی را به عقد اجاره اشخاص نزدیک می کند و مرز بین این دو قرارداد را از بین می برد؛ چرا که تفاوت مهم جعاله و اجاره اشخاص در این بود که عامل در جعاله می تواند معلوم باشد یا نامعلوم اما اجیر در قرارداد اجاره اشخاص الزاما باید مشخص باشد. هر چند قرارداد جعاله بانکی به ترتیبی که بیان شد شباهت زیادی به عقد اجاره اشخاص پیدا کرده اما وجوه افتراق موجود میان آن دو، این دو قرارداد را کاملا از یکدیگر تفکیک نموده که شرح آن از موضوع این بحث خارج است.

انعقاد قرارداد جعاله بانکی

انعقاد قرارداد جعاله بانکی معمولا به این صورت است که متقاضی به عنوان جاعل یا کارفرما با مراجعه به بانک اعلام می نماید مایل است بانک انجام عملی را به نفع او بر عهده بگیرد و در مقابل اجرت آن را دریافت نماید. در صورت موافقت بانک با درخواست مشتری، قرارداد جعاله منعقد می شود اما معمولا شرایط این قرارداد توسط بانک تعیین می شود و مشتری چاره ای جز قبول این شرایط ندارد. به عبارت دیگر شرایط انعقاد قرارداد جعاله پیشتر توسط بانک تعیین شده و متقاضی تنها می تواند تصمیم بگیرد به آن ملحق شود یا خیر و راه مذاکره و تغییر شرایط قراردادی بسته است.

اگر مشتری شرایط بانک را پذیرفته و قرارداد جعاله اولیه را با بانک منعقد نماید، بانک معمولا قرارداد جعاله ثانویه ای را به امضا می رساند. چرا که بانک غالبا امکانات لازم جهت انجام عمل مورد تقاضا را در اختیار ندارد و به عنوان جاعل اقدام به انعقاد قرارداد جعاله ثانویه با اشخاص حقیقی و حقوقی می نماید.

همانطور که پیشتر مورد اشاره واقع شد جعاله منعقد شده میان بانک و مشتری همواره ار نوع جعاله خاص است و عامل، همان شعبه از بانک اعتبار دهنده است که مشتری به آن مراجعه کرده است.

مقالات پیشنهادی :قرارداد جعاله در حقوق بانکی

بهترین ویژگی‌های وکیل بانکی

بهترین وکیل دعاوی بانکی در تهران

وکیل دعاوی بانکی |عدالت نو

وکیل بانک

وکیل دعاوی بانکی

قرارداد بانکی

دعاوی بانکی

ارکان عقد جعاله :

جعاله از سه رکن جاعل، عامل و جُعل تشکیل می‌شود:

۱-جاعل

۲-عامل

۳- جُعل یا (جعیله)

جاعل:

کسی که انجام کاری را درخواست می‌کند.

 عامل:

کسی که کار درخواستی را انجام می‌دهد.

 جُعل یا (جعیله):

عوض و مزد را می‌گویند.

شرایط عمل مورد عقد جعاله:

کارهایی مورد جعاله قرار می‌گیرند که شرایط زیر را داشته باشند:

۱- کار مورد جعاله، حلال و مشروع باشد. چرا که جعاله بر انجام کارهای حرام مثل زنا باطل است.

۲- کار، غرض و منفعت قابل توجه عقلایی داشته باشد، بنابراین جعاله بر انجام کارهای عبث و بیهوده از قبیل کشیدن تمام آب چاه یا رفتن به اماکن خطرناک و تاریک صحیح نیست.

۳- عمل مورد جعاله از کارهای واجب بر جاعل نباشد. به عنوان مثال، جاعل بگوید هر کسی نماز ظهر و عصر مرا بخواند، مبلغی مشخص به او می‌دهم که در این صورت جعاله باطل است.

اقسام عقد جعاله:

عقد جعاله به اعتبار چگونگی ایجاب و پیشنهاد آن، بر دو قسم است:

۱-جعاله خاص

۲-جعاله عام

 جعاله خاص:

در جعاله خاص، ایجاب برای شخص معین است و طرف خطاب، یک یا چند نفر خاص هستند. مثل این ‌که پدر به فرزند خود بگوید که اگر فلان مساله را حل کنی، مبلغی مشخص به تو خواهم داد.

 جعاله عام:

در جعاله عام، هدف جاعل، رسیدن به مقصود خود است و برای او فرقی ندارد که کار مورد نظر توسط چه کسی انجام شود. به عنوان مثال، می‌گوید که هر کس فلان کار را انجام دهد، به او مبلغی مشخص پاداش می‌دهم.

 جعاله در نظام بانکی:

در قانون عملیات بانکی و برای اینکه سودهای بانکی جنبه شرعی پیدا کند، ۱۹ عقد شرعی پیش‌بینی شده که چند قرارداد دیگر به آنها اضافه شده و عقد جعاله یکی از این قراردادها است.

سایر مطالبی که پیشنهاد میکنیم :

نفقه | نفقه زن و ویژگی های آن | شرایط وجوب پرداخت نفقه

در قرارداد جعاله، علم اجمالی طرفین به عوضین کافی است و از سوی دیگر طرف مقابل جاعل نیز می‌تواند نامعین باشد. جعاله نسبت به دیگر قراردادهای معین از این امتیازات برخوردار است و با توجه به این ویژگی‌ها در قانون بانکداری بدون ربا تاکید شده است که بانک‌ها می‌توانند به منظور ایجاد قابلیت‌های متعدد از این عقد استفاده کنند.

آیین‌نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا و دستورالعمل اجرایی جعاله کاربردهای جعاله در بانکداری را بیان می‌کند. مطابق این مقررات بانک‌ها در موارد زیر از جعاله استفاده می‌کنند: مواردی که بانک عامل جعاله است و مواردی که جاعل است.

بنابراین بانک می‌تواند به عنوان هر یک از طرف‌های عقد جعاله ظاهر شود و قرارداد جعاله منعقد کند.  معمولا بانک‌ها در نقش عامل ظاهر می‌شوند و به انجام خدمات بانکی، سرمایه‌گذاری مستقیم از طریق شرکت‌های تابعه و انعقاد جعاله ثانویه می‌پردازند. گشایش اعتبارات اسنادی، صدور ضمانت‌نامه‌های بانکی و سرمایه‌گذاری مستقیم از سوی بانک‌ها می‌تواند در قالب جعاله انجام شود.

نمونه قرارداد عقد جعاله:(قرارداد جعاله در حقوق بانکی)

طرف اول قرارداد(جاعل):

خانم / آقاي               فرزند آقاي             داراي شناسنامه شماره             صادره از           متولد            ساكن :

طرف دوم قرارداد(عامل):

خانم / آقاي                     فرزند آقاي                داراي شناسنامه شماره                صادره از                    متولد              ساكن :

مورد جعاله :

رنگ آميزي و نقاشي يك باب ساختمان مسكوني ده طبقه كه هر طبقه آن چهار واحد است با راهروها و زيرزمين و پاركينگ.

(مشخصات فني آن از حيث عرض و طول و ابعاد ديوارها و سقف ها و درب ها و پنجره ها و دستگويي ها و حمام ها و ساير سرويس ها و درب ورودي و مشخصات فني رنگ از حيث استاندارد بودن و نام كارخانجات سازنده رنگها و نيز تعيين الوان مختلف مورد مصارف از قبيل كرم ، طوسي ، سفيد و غيره و نيز روغني يا پلاستيكي بودن رنگ طبق صورت وضعيت امضاء شده طرفين است كه نزد هر يك از طرفين موجود و معتبر است)

با قيد اينكه ساختمان مذكور احداثي در شش دانگ يك قطعه زمين به مساحت …………… مترمربع داراي پلاك …………… فرعي از………….. اصلي مزبور و باقيمانده از فرعي و اصلي مرقوم واقع در …………. بخش …………… ثبتي تهران محدوده و مورد ثبت سند مالكيت شماره ………….. مورخ …/…/…۱۳ صفحه ………… جلد …………. بشماره چاپي …………. صادره به نام و ملكي جاعل مي باشد كه نزد عامل محرز و مشخص است.

مدت قرارداد:

از تاريخ زير لغايت ……………. ماه كامل شمسي

حق الجعاله :

اجرت عامل در انجام مورد جعاله مبلغ ………….. ريال رايج است كه جاعل متعهد گرديده آنرا در پايان مدت مرقوم نقداً به عامل بپردازد.

شروط:

۱- كليه هزينه هاي ناشي از خريد مواد اوليه ، صافكاري و بتونه ، رنگ آميزي و نقاشي و لوازم كار و دستمزد و مزاياي كارگران و حق بيمه و غيره بعهده عامل است.

۲- عامل متعهد است پس از بتونه و صافكاري يك بار كليه درب ها و پنجره ها و ديوارها و دستشويي ها و حمام ها وسقف هاي ساختمان مورد جعاله را به شرحي كه در صورت وضعيت مزبور مندرج است به صورت آستري رنگ آميزي كرده و سپس دوبار بر روي آستري رنگ آميزي و نقاشي كند بنحوي كه هيچگونه سياهي يا سايه رنگ يا شره و امثال در هيچيك از اماكن و درب ها و پنجره ها و ساير موارد جعاله مشاهده نگردد.

۳- ازاله زباله و سطل ها و قوطي هاي رنگ و فرچه هاي از حيز انتفاع افتاده و تميز نمودن محوطه و نظافت ساختمان پس از اتمام عمل مورد جعاله با عمل مي باشد.

۴- هر يك از طرفين حق رجوع از اين جعاله را مادامي كه عمل به اتمام نرسيده و يا قبل از شروع به عمل دارد ولي اگر جاعل در اثناء عمل رجوع نمايد بايد اجرت المثل عمل عامل را به نسبت عملي كه كرده است بدهد هرچند فسخ از طرف خود عامل نيز شده باشد.

۵- استحقاق عامل به دريافت تمامت جعل موكول به انجام جعاله در موعد مقرر با گواهي داور ذيل الذكر مي باشد.

۶- عامل متعهد و ملتزم است كه در تحويل و انجام به موقع مورد جعاله طي مدت مرقوم اقدام نمايد و در صورت تأخير در انجام مورد جعاله عامل متعهد است روزانه مبلغ ………………… ريال به عنوان وجه التزام به جاعل بابت هر روز تأخير بپردازد و جاعل حق دارد روزانه مبلغ…………………. ريال وجه التزام مذكور را در صورت تأخير از اجرت كسر و باقي را بپردازد.

۷- در صورت بروز هرگونه اختلاف في مابين و نيز در رابطه با حسن انجام كار طبق مشخصات فني مندرج درصورت وضعيت مزبور و هم چنين گواهي موضوع شرط پنجم اين جعاله، طرفين داوري خانم/آقاي ……………………… فرزند آقاي …………………. ساكن :………………………. را پذيرفته و مورد را به داور مزبور ارجاع كرده و رأي آن داور براي طرفين در مورد ارجاعي قاطع و غير قابل اعتراض بوده و لازم الاجراء است. و ذينفع حق دارد در صورت تمايل به دادگاه صالحه مراجعه نمايد.

ساير شروط:

(دراين قسمت اگر شروطي ديگر باشد تنظيم خواهد شد.)

اين سند در ۲ نسخه كه هر ۲ نسخه در حكم واحد است تنظيم و بين طرفين مبادله گرديد.

محل امضاءطرف اول قرارداد(جاعل):                               محل امضاءطرف دوم قرارداد(عامل):

تاريخ : …………………

رجوع از جعاله

از منظر قانون مدنی، جعاله تعهدی است جایز و مادامی که عمل موضوع قرارداد به اتمام نرسیده، هر یک از طرفین می توانند از قرارداد رجوع کنند. اگر جاعل بخواهد در اثناء عمل رجوع نماید، باید اجرت المثل عمل عامل را بدهد.

در قراردادهای جعاله بانکی مرسوم است که جاعل (مشتری)، حق رجوع خود را ساقط می کند. به عبارتی عامل (بانک) می تواند عمل مورد تقاضا را به اتمام برساند و جاعل نیز ملزم به ایفاء تعهدات قراردادی خود از جمله پرداخت اجرت می باشد و رجوع جاعل در اثناء عمل مسموع نیست.

موضوع قرارداد جعاله بانکی

وفق ماده ۲ بخشنامه اجرایی جعاله، بانک ها مي توانند به منظور ايجاد تسهيلات لازم براي گسترش امور توليدي، بازرگاني و خدماتي با تنظيم قرارداد به عنوان عامل يا عندالاقتضا به عنوان جاعل مبادرت به انعقاد قرارداد جعاله نمايند.

وظایف بانک در انعقاد قرارداد جعاله

بانك ها موظفند قبل از اقدام به انعقاد قرارداد، عمليات موضوع جعاله را در حد نياز بررسي و از اجراي قرارداد و برگشت جعل اطمينان حاصل نمايند.  در صورتي كه اعطاي تسهيلات از طريق جعاله براي اجراي طرح هاي توليدي و يا خدماتي صورت گيرد، بانكها مكلفند طرح مورد قرارداد را از لحاظ فني، مالي و اقتصادي(در حد نياز بانك) بررسي و ارزيابي نمايند.

اعطای وکالت به مشتری در قرارداد جعاله بانکی

برخی بانک ها ضمن قرارداد جعاله به مشتری وکالت می دادند تا به نیابت از بانک، موضوع جعاله را مطابق شرایط قراردادی انجام دهد. این عمل مخالف مقتضای ذات قرارداد جعاله محسوب شده و به موجب بخشنامه بانک مرکزی، واگذاری انجام عملیات جعاله از طریق اعطای وکالت به جاعل ممنوع اعلام شد.

مدت قرارداد جعاله بانکی

مدت انجام و تصفيه مطالبات ناشي از جعاله حداكثر دو سال تعيين مي گردد. مدت انجام جعاله در مورد طرح هاي توليدي و خدماتي از شمول حكم فوق الذکر مستثني و به تشخيص هيئت مديره هر بانك تعيين خواهد شد. عدم رعایت ضوابط فوق می تواند منجر به ابطال قرارداد جعاله بانکی شود.

اجرت بانک در قرارداد جعاله بانکی

جعل دريافتي توسط بانك ها بايد علاوه بر پوشش هزینه های انجام شده مربوط، حاوي سود معين براي بانك باشد. حداكثر و يا حداقل ميزان سود توسط شوراي پول و اعتبار تعيين خواهد شد.  دريافت و يا پرداخت جعل طبق قرارداد، توسط بانك ها دفعتا واحده و يا به دفعات به اقساط مساوي و يا غير مساوي در سررسيد و يا سررسيدهاي معين بلامانع است.

موارد کاربرد قرارداد جعاله (قرارداد جعاله در حقوق بانکی)

اموری که می تواند موضوع قرارداد جعاله واقع شود بسیار متنوع است و امکان شمارش همه آنها وجود ندارد؛ اما انعقاد قرارداد جعاله برای تعمیر و احداث ساختمان، گشایش اعتبارات اسنادی، صدور ضمانتنامه بانکی و خرید و فروش سهام را می توان به عنوان مهم ترین کاربرد های قرارداد جعاله بانکی بر شمرد.

انعقاد قرارداد جعاله برای تعمیر و احداث ساختمان

موضوع بیشتر قراردادهای جعاله بانکی را تعمیر و احداث ساختمان تشکیل می دهد. از آنجا که بانک ها توانایی، تخصص و امکان لازم برای انجام چنین عملیاتی را ندارند معمولا طی قرارداد جعاله ثانوی انجام موضوع را به سایر اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار می نمایند.

انعقاد قرارداد جعاله به منظور گشایش اعتبارات اسنادی

وارد کنندگان کالا معمولا جهت پرداخت قیمت کالاها به فروشنده خارجی اقدام به انعقاد قرارداد جعاله جهت گشایش اعتبار اسنادی می نمایند. در قراردادهای بیع بین المللی همواره این نگرانی برای خریدار وجود دارد که علی رغم پرداخت قیمت کالاها، فروشنده از ارسال کالاها امتناع نماید. از طرف دیگر فروشنده نیز برای رعایت منافع خود ترجیح  می دهد تا پیش از دریافت کل مبلغ، کالاها را برای خریدار ارسال نکند؛ چرا که همواره این احتمال وجود دارد که خریدار نخواهد یا نتواند قیمت کالاها را بپردازد.

به همین جهت امکانی تحت عنوان گشایش اعتبار اسنادی ایجاد شده تا با رفع تعارض منافع، موجب تسهیل اجرای قراردادهای بیع بین المللی کالا شود. به این ترتیب که پس از خرید کالا توسط وارد کننده، وی در قالب قرارداد جعاله از بانک می خواهد بر اساس شرایط مذکور در قرارداد خود و فروشنده کالاها، برای فروشنده اعتبار اسنادی ایجاد نماید.

بانک گشاینده گشایش اعتبار اسنادی را به بانک تاییدکننده ابلاغ می نماید، بانک تاییدکننده نیز مراتب را به اطلاع فروشنده می رساند. بدین ترتیب فروشنده از وجود اعتبار لازم جهت پرداخت قیمت کالاها اطمینان حاصل می کند و نسبت به ارسال کالاها به مقصد اقدام می نماید. فروشنده موظف است مدارک مربوط به ارسال کالاها را به بانک تاییدکننده تسلیم نماید و بانک تاییدکننده نیز این مدارک را برای بانک گشاینده اعتبار ارسال می کند. بانک گشاینده اعتبار، خریدار را از ارسال کالاها مطلع می کند و پس از اطمینان از رسیدن کالاها، بانک تاییدکننده قیمت را به فروشنده پرداخت می نماید.

درخواست خریدار جهت گشایش اعتبار اسنادی در قالب قرارداد جعاله صورت می پذیرد و کارمزد بانک نیز تحت عنوان جعل در قرارداد جعاله تعیین خواهد شد.

انعقاد قرارداد جعاله به منظور صدور ضمانت نامه بانکی

مرسوم است که اشخاص برای انعقاد قراردادهای پیمانکاری و حصول اطمینان از حسن انجام کار از پیمانکار، ضمانتنامه بانکی مطالبه می کنند. بدین ترتیب در صورت تخلف پیمانکار از مفاد قرارداد، وصول خسارات به سهولت از طریق ضمانتنامه بانکی امکانپذیر است.

پیمانکاران جهت دریافت ضمانتنامه بانکی با مراجعه به بانک اقدام به انعقاد قرارداد جعاله می نمایند. عمل مورد تقاضا در این قرارداد جعاله، صدور ضمانتنامه بانکی و جعل تعیین شده در قرارداد، کارمزد بانک است.

انعقاد قرارداد جعاله به منظور خرید و فروش سهام

قرارداد جعاله در حقوق بانکی ، اشخاص حقیقی و حقوقی که قصد خرید سهام شرکت های سهامی را دارند و همچنین شرکت هایی که تصمیم به فروش سهام متعلق به خود دارند، می توانند در قالب قرارداد جعاله از بانک بخواهند تا با بهره گیری از امکانات خود عمل مورد تقاضا را برای آنان انجام داده و در مقابل، جعل را دریافت نماید.

طرفین قرارداد جعاله

در قسمت قبل ، به بررسی این موضوع پرداخته شد که قرارداد جعاله چیست . همانطور که گفته شد ، عقد جعاله ، یکی از انواع عقود معین مذکور در قانون مدنی است که بر اساس آن ، یکی از طرفین ، متعهد می شود که اگر شخص دیگری ، عملی را انجام داد ، به وی اجرت یا پاداش بدهد . اما با توجه به اینکه قرارداد جعاله ، در موارد زیادی ، مورد استفاده قرار می گیرد ، ممکن است این سوال مطرح شود که طرفین عقد جعاله ، چه کسانی هستند ؟

در پاسخ به این سوال که طرفین قرارداد جعاله چه کسانی هستند ، باید ماده ۵۶۲ قانون مدنی را مورد بررسی قرار داد . بر اساس این ماده ، « در جعاله ، ملتزم را جاعل و طرف را عامل و اجرت را جعل می گویند » . بنابراین ، بر اساس این ماده ، اجرت تعیین شده حین قرارداد جعاله ، تحت عنوان جُعل شناخته می شود ؛ اما طرفین عقد جعاله ، عبارتند از :

جاعل : جاعل یا جعل گذار ، به شخصی گفته می شود که ضمن قرارداد جعاله ، ملتزم می شود که در صورتی که دیگری ، کار مورد نظر وی را انجام داد ، مبلغی را به عنوان پاداش یا اجرت ( جعل ) ، به وی پرداخت نماید . به عبارت دیگر ، جاعل ، شخصی است که دیگری را برای انجام کاری ، مامور می نماید .

عامل : در قرارداد جعاله ، عامل ، به شخصی گفته می شود که در ازای دریافت پاداش یا اجرت معین ، اقدام به انجام کار مورد نظر جاعل ، نموده و پس از اینکه کار مورد نظر را به صورت کامل انجام داد و یا کالای خواسته شده را تسلیم کرد ، مستحق دریافت جعل یا پاداش کار انجام شده ، خواهد بود .

در خصوص طرفین قرارداد جعاله ، یک نکته مهم وجود دارد و آن هم این است که بر اساس قانون مدنی ، در قرارداد جعاله ، ممکن است که طرف قرارداد جعاله یا عامل ، شخصی غیر معین باشد . به عنوان مثال ، زمانی که در عقد جعاله ، آگهی می شود که هر کس فلان کار را انجام داد ، فلان مقدار اجرت به وی پرداخت می شود ، مشخص نیست که عامل چنین قراردادی ، دقیقا چه کسی است ؛ بلکه هر شخصی که بتواند کار مورد نظر را انجام دهد ، می تواند طرف قرارداد جعاله محسوب شده و پاداش بگیرد .

البته ، انواع عقد جعاله ، از این منظر ، شامل قرارداد جعاله عام و قرارداد جعاله خاص می باشد . به این معنا که در قرارداد جعاله عام ، طرف عقد جعاله ( عامل ) ، نامعین بوده و این آگهی ، خطاب به همگان صادر می شود . اما در جعاله خاص ، طرف قرارداد جعاله ، شخص معینی است ؛ مثلا در قرارداد جعاله منعقده توسط بانک ها ، عامل ، مشخص و معین بوده و خطاب به شخص معینی ، منعقد می شود .

شرایط قرارداد جعاله

در قسمت های قبل ، به بررسی این موضوعات پرداخته شد که قرارداد جعاله چیست و طرفین قرارداد جعاله ، چه کسانی هستند . همانطور که گفته شد ، عقد جعاله ، یکی از انواع قراردادهای معین در قانون مدنی می باشد که شرایط مربوط به آن ، ضمن مواد ۵۶۱ تا ۵۷۰ قانون مدنی ، بیان شده است و انعقاد قرارداد جعاله ، تابع شرایط ذکر شده در این قانون می باشد . به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که شرایط قرارداد جعاله چیست ؟

علاوه بر اینکه در تنظیم قرارداد جعاله ، شرایط صحت معاملات ، از جمله قصد ، رضا ، اهلیت طرفین و مشروع بودن جهت قرارداد باید وجود داشته باشد ، یکی از شرایط قرارداد جعاله ، آن است که بر اساس ماده ۵۶۳ قانون مدنی ، نیازی نیست که اجرت یا پاداش تعیین شده برای قرارداد جعاله ، دقیقا از قبل ، مشخص و معین شده باشد .

بنابراین ، اگر در قرارداد جعاله ، جاعل ، تعهد کند که اگر کسی ، مال گمشده وی را پیدا کرد ، مقدار یا سهم مشخصی از مال تعیین شده ، به وی تعلق می گیرد ، باز هم قرارداد جعاله ، صحیح و معتبر است . علاوه بر این ، همانطور که اشاره شد ، تعیین عامل ( یا کسی که کاری انجام می دهد ) و نیز ، تعیین کیفیت کاری که عامل انجام می دهد ، شرط صحیح بودن قرارداد جعاله ، نمی باشد .

یکی دیگر از شرایط قرارداد جعاله ، آن است که عقد جعاله ، یک عقد جایز است ؛ عقد جایز ، به عقودی گفته می شود که هر یک از طرفین ، می توانند آن را حتی بدون رضایت دیگری ، به هم بزنند . لذا در ماده ۵۶۶ قانون مدنی ، گفته شده که تا زمانی که موضوع قرارداد جعاله ، به طور کامل انجام نشده باشد ، هر یک از طرفین عقد جعاله ، می توانند آن را بر هم بزنند ؛ اما اگر در حین انجام کار ، جاعل ، قرارداد جعاله را فسخ کرده و آن را به هم بزند ، باید نسبت به عمل انجام شده ، به عامل ، اجرت پرداخت کند .

یکی دیگر از شرایط مهم قرارداد جعاله ، آن است که بر اساس ماده ۵۷۰ قانون مدنی ، انعقاد قرارداد جعاله ، در خصوص عملی که نامشروع یا غیر عقلایی است ، باطل می باشد . لذا در صورتی که شخصی ، دیگری را مامور کند که در صورت انجام دادن عمل نامشروع ، به وی اجرت معینی پرداخت می کند ، چنین قراردادی از اساس ، باطل است .قرارداد جعاله در حقوق بانکی

آثار قرارداد جعاله

در قسمت های قبل ، شرایط و احکام مربوط به قرارداد جعاله و همچنین ، طرفین قرارداد جعاله را به صورت مفصل ، مورد بررسی قرار دادیم . اما قرارداد جعاله ، در صورتی که طبق شرایط قانونی ، منعقد شده و شروط باطل کننده قرارداد ، از جمله نامشروع یا غیر عقلایی نبودن ، در خصوص آن وجود نداشته باشد ، آثار حقوقی خاصی را به بار می آورد که نیازمند بررسی بیشتر است . به همین مناسبت ، در این قسمت ، آثار قرارداد جعاله را بر اساس مواد قانون مدنی ، توضیح خواهیم داد .

یکی از مهم ترین آثار قرارداد جعاله ، آن است که بر اساس ماده ۵۶۷ قانون مدنی ، عامل یا انجام دهنده کار ، تنها زمانی می تواند جعل یا اجرت کار انجام شده را مطالبه نماید که کار مورد نظر جاعل را ، به صورت کامل انجام داده و یا اینکه کالایی که مورد نظر جاعل بوده است را تسلیم نموده باشد . بنابراین ، تا قبل از آن ، الزامی به پرداخت اجرت یا جعل ، نخواهد بود .

البته ، در خصوص آثار قرارداد جعاله ، باید به این نکته نیز اشاره کرد که بر اساس ماده ۵۶۸ قانون مدنی ، اگر چند نفر ، با مشارکت یکدیگر ، عامل یا کارگزار قرارداد جعاله شده باشند ، هر کدام از آنها ، به نسبت عملی که انجام داده اند ، مستحق دریافت پاداش یا جعل تعیین شده می گردند .

از دیگر آثار قرارداد جعاله که بسیار مهم است ، این است که بر اساس ماده ۵۶۹ قانون مدنی ، در صورتی که قرارداد جعاله ، برای پیدا کردن مالی منعقد شده باشد و عامل ، آن را پیدا کند ، از زمانی که مال مورد نظر ، به دست عامل می رسد ، تا زمانی که آن را به جاعل بدهد ، در دست او امانت است و باید در نگه داری آن ، کوشا باشد .