قرارداد بانکی

قرارداد بانکی چیست ؟

قراردادهای بانکی به قراردادهایی گفته می شوند که بین بانک و افراد  منعقد می گردد و چنانچه هر یک از طرفین به مفاد قرارداد عمل ننمایند، این عمل دارای ضمانت اجرا می باشد. بدین معنا که در صورت تخطی از مفاد قرارداد توسط یکی از طرفین، برای طرف مقابل قانونا حق پیگیری و احقاق حق وجود دارد.

یکی از اصلی ترین شروط یک قرارداد دارا بودن رضایت در امضاء می باشد. این گونه استنباط می گردد که زمانی که فردی قراردادی را با بانک منعقد و آن را امضا می نماید در واقع رضایت خود را اعلام می نماید. البته گاهی طرف مقابل بانک که اقدام به امضاء قرارداد فی مابین خود و بانک می نماید مدعی جهل و اشتباه می گردد که چنین امری پس از امضاء قرارداد مزبور بسیار دشوار خواهد بود و به راحتی قابل اثبات نیست.(قرارداد بانکی)

انواع قراردادهای بانکی

قراردادهای بانکی دارای انواع متعددی می باشند که اهم آن ها عبارتند از:

۱) قرارداد قرض الحسنه

۲) قرارداد سپرده مدت دار

۳) قرارداد فروش اقساطی

۴) قرارداد مشارکت مدنی

۵) قرارداد اجاره به شرط تملیک

۶) قرارداد مضاربه

۷) قرارداد سلف

۸) قرارداد خرید دین

۹) قرارداد جعاله

۱۰) قرارداد مزارعه

قرارداد قرض الحسنه

قراردادهای قرض الحسنه همانطور که از نام آن ها متبادر می گردد، قرض محسوب و از این جهت که قرض می باشند سود به آن ها تعلق نمی گیرد. قراردادهای قرض الحسنه به دو دسته تقسیم می شوند :

• قرارداد قرض الحسنه سپرده جاری
• قرارداد قرض الحسنه سپرده پس انداز

این موضوع در بند الف ماده  ۳قانون عملیات بانکی بدون ربا نیز آمده است.(قرارداد بانکی)

قرارداد سپرده مدت دار

سپرده ای است که افراد اعم از حقیقی و حقوقی سرمایه خویش را برای مدت طولانی در نزد بانک می سپارند و در این مواقع به سپرده افراد سود روز شمار تعلق می گیرد.

قرارداد فروش اقساطی

قرارداد فروش اقساطی نیز از معنای تحت الفظی آن دور نیست، در این قرارداد عین به بهایی معین به مشتری واگذار می گردد و چنین مقرر می گردد که اقساط عین فروخته شده در سر رسیدهای معین به بانک پرداخت گردد.ا قساط  بانک ممکن است به صورت مساوی و یا غیر مساوی در نظر گرفته شود.

برخی از موارد فروش اقساطی عبارتند از:

• فروش اقساطی مسکن
• فروش اقساطی وسایل حمل و نقل
• فروش اقساطی ماشین آلات و تاسیسات و…

قرارداد سلف

سلف به معنای پیش فروش می باشد. در این قرارداد مشتری محصول خود را پیش از موعد به بانک می فروشد و مبلغ آن را نقدا دریافت می نماید اما محصول را در آینده تحویل می دهد. سلف در واقع حواله ای است که نسبت به اوراق مشارکت امنیت بالاتری نیز دارد.

قرارداد سلف می تواند  کمک شایانی به تولید کنندگان داشته باشد چرا که افرادی که در روند تولید قرار دارند، ممکن است با کمبود منابع مالی مواجه گردند که در این صورت با فروش محصولات کشاورزی و صنعتی خود می توانند این کمبود را جبران نمایند.

قرارداد مشارکت مدنی

قرارداد مشارکت مدنی به قراردادی گفته می شود که بدین وسیله اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی به صورت مشترک و جهت انجام کار معین، سرمایه های مادی و معنوی خود را به صورت سهم الشرکه های نقدی و غیر نقدی قیمت گذاری می نمایند. در این نوع از قرارداد، اعطای سهم الشرکه به منظور به دست آوردن منفعت در آینده مشارکت انجام می‌شود پس قرارداد مشارکت مدنی یک نمونه قرارداد مشارکت در کار و سرمایه است .

قراردادهای مشارکت مدنی انواع مختلفی دارد اما از بین همه قراردادهای مشارکت مدنی اهم آن ها عبارت است از :

• قرارداد مشارکت در ساخت
• قرارداد مشارکت مدنی با بانک
• قرارداد مشارکت مدنی خصوصی

قرارداد اجاره به شرط تملیک

قرارداد اجاره به شرط تملیک، تلفیقی از بیع و اجاره است و چنین در نظر گرفته می شود که مال الاجاره هایی که مستاجر پرداخت می نماید به عنوان ثمن معامله جهت خرید  مال الاجاره منظور گردد. بدین صورت که مستاجر پس از پرداخت آخرین مبلغ حق الاجاره مالک مال الاجاره می گردد.

قانون گذار در مواد ،۱۲،۱۱،۱۰ قانون  عملیات بانکی بدون ربا اجاره به شرط تملیک را پیش بینی نموده است و در واقع این امر یکی از تدابیر حمایتی قانون گذار برای افراد می باشد. تا از این طریق بتوانند با شرایط بهتری مالک خانه شوند.

ماده ۱۰:”بانک ها می توانند، به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت گسترش امور صنعت و معدن، کشاورزی و خدمات اموال منقول را بنا به درخواست مشتری و تعهد او مبنی بر خرید و مصرف و یا استفاده مستقیم مال و یا اموال مورد درخواست خریداری نموده و با اخذ تامین به صورت اقساطی به مشتری بفروشند.”

‌ماده ۱۱ :”بانکها می‌توانند، به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت گسترش امور صنعت و
معدن، کشاورزی و خدمات اموال منقول را بنا به‌درخواست مشتری و تعهد او مبنی بر
خرید و مصرف و یا استفاده مستقیم مال و یا اموال مورد درخواست خریداری نموده و بااخذ تأمین به صورت‌اقساطی به مشتری بفروشند”.
‌ماده ۱۲ :” بانکها می‌توانند، به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت گسترش امور خدماتی، کشاورزی، صنعتی و معدنی، اموال منقول و غیر منقول را‌بنا به درخواست مشتری و تعهد او مبنی بر انجام اجاره به شرط تملیک و استفاده خود، خریداری و به صورت اجاره به شرط تملیک به مشتری واگذار‌نمایند”

قرارداد جعاله

جعاله عقدی است که قانون گذار در ماده ۵۶۱ قانون مدنی تعریف آن را آورده است:

“جعاله عبارت است از التزام شخصی به اداء اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از اینکه طرف معین باشد یا غیر معین.”

جعاله به سبب آن فردی با دریافت اجرت معینی تعهد می نماید که امری را برای دیگری انجام دهد. به فردی که انجام عمل را بر عهده می گیرد عامل یا پیمانکار گفته می شود.

جعاله قراردادی است که بانک ها به جهت ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش امور تولیدی و بازرگانی و خدماتی  منعقد می نمایند. با تنظیم قرارداد جعاله به عنوان عامل یا جاعل وارد عمل می شوند.

نحوه اجرای عقد جعاله در مواردی که بانک عامل است این‌گونه است که بانک ضمن انعقاد قرارداد با متقاضی، انجام کار مشخصی را قبول می‌نماید سپس با توجه به شرایط موضوع قرارداد، بانک حسب مورد، تمام یا قسمتی از عملیات اجرایی کار پذیرفته‌شده را طبق قرارداد دوم به غیر وا‌می‌گذارد به‌این‌ترتیب ایفای تعهد می‌کند.(قرارداد بانکی)

در ماده ۶۸ آیین نامه قانون عملیات بانکی بدون ربا در باب اینکه بانک عامل جعاله باشد چنین آمده است:

” در مواردی که بانک عامل جعاله می باشد باید در قرارداد جعاله، اختیار بانک برای واگذاری انجام قسمتی از عمل معین به غیر تحت عنوان جعاله ثانوی و یا هر عنوان دیگر قید شود. در این صورت بانک مکلف است بر عملیات اجرائی و نحوه مصرف و واریز وجوه نظارت نماید.

تبصره ـ در موارد دیگر بانک جاعل جعاله باشد عامل می تواند با موافقت بانک انجام قسمتی از کار به دیگری واگذار نماید. “

مقالات پیشنهادی :

تفاوت اعسار با ورشکستگی

تنظیم قرارداد مشارکت | چگونگی تنظیم قرارداد کامل

دفاع در دعاوی بانکی | چگونگی دفاع حقوقی در مقابل دعاوی بانکی

قرارداد مضاربه

بدین معناست که بانک کل سرمایه مورد نیاز جهت انجام یک فعالیت را متحمل می گردد و طرف دیگر که با بانک قرارداد مضاربه منعقد می نماید عامل می باشد که با سرمایه مزبور فعالیتی را انجام می دهد و در نهایت هر دو طرف در سود و زیان با یکدیگر شریک می گردند.(قرارداد بانکی)

در تعریف عقد مضاربه باید بگوییم مضاربه قراردادی است که میان عامل و صاحب سرمایه ( مالک ) بسته شده و به این صورت است که عامل با سرمایه صاحب مال به تجارت پرداخته و در برابر آن به نسبت درصدی در سود با وی شریک می‌شود که البته اگر سودی به دست آید آن را با دارنده مال بر پایه قرارداد تقسیم می‌کند .

قانون گذار در ماده ۹ قانون عملیات بانکی بدون ربا عقد مضاربه را پیش بینی نموده است و چنین آورده است:

‌” بانکها می‌توانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت گسترش امور بازرگانی
در چهار چوب سیاستهای بازرگانی دولت، منابع مالی لازم را‌ بر اساس قرارداد مضاربه
در اختیار مشتریان با اولویت دادن به تعاونیهای قانونی قرار دهند”

قرارداد خرید دین

قرارداد خرید دین در واقع قرارداد خرید اوراق تجاری به قیمتی پایین تر از مبلغ اسمی آن اسناد می باشد.(قرارداد بانکی)

بانک ها اسناد تجاری مدت دار مشتریان را به کمتر از مبلغی که در اسناد نوشته شده است خریداری می نمایند. و در سر رسید اسناد مزبور مبلغ واقعی نوشته شده بر روی اسناد را دریافت می نمایند.

البته لازم به ذکر است که اسناد تجاری که بانک از مشتریان خریداری می نماید بایستی حقیقی و منشاء آن معاملات تجاری باشد تا صدمه ای به اصل مبلغ و سود مورد انتشار قابل برگشت وارد نگردد.(قرارداد بانکی)

قرارداد مزارعه

قراردادی است که بین مالک زمین یا مالک منافع زمین با عامل منعقد می گردد. قانون گذار در ماده ۵۲۲ قانون مدنی عقد مزارعه را چنین تعریف نموده است:

“مزارعه عقدی است  که به موجب آن احد از طرفین، زمینی را برای مدت معینی به طرف دیگر می دهد که آن را زراعت کرده و حاصل را تقسیم کند.”

حداکثر طول مدت مزارعه یک سال است و اگر موعد محصول دهی زراعتی خاص بیش از یک سال باشد مدت مزارعه یک دوره زراعی است، در این نوع از قرارداد بانکی یکی از طرفین زمین را می دهد و دیگری بر روی زمین کار می کند و منافع و محصول مطابق عرف بین طرفین تقسیم می گردد که البته قرارداد مزارعه دارای شروط خاص خود می باشد از جمله اینکه یکی از طرفین نمی تواند شرط نماید که تمام محصول متعلق به او باشد و….

عدالت نو | قرارداد بانکی