درباره قوانین و مقررات خانواده – بخش اول

یکی از اموری که بسیاری از خانواده های محترم در باب مسائل قانونی با آن درگیر می باشند قوانین و مقررات خانواده می باشد و سوالات و پرسش های رایج را می پرسند . در این مقاله سعی شده به برخی از معتلابه ترین سوالات رایج پاسخ قانونی داده شود تا انشاالله راهنمای مشکلات مردم عزیز گردیم

۱) مهریه در حال حاضر چه تعداد می باشد و آیا زوجینی که قبلاً ازدواج کرده اند نیز شامل این قانون می شود ؟

در حال حاضر مهریه به تعداد دلخواه همانند گذشته و بر اساس توافق زوجین تعیین می گردد بنابراین چنانچه زن و شوهر به این توافق برسند که مهریه به تعداد ۵۰۰ عدد سکه بهار آزادی یا بیشتر یا کمتر باشد و همان را در عقدنامه ، درج نمایند همان تعداد تعیین گردیده است منتهی در حال حاضر با توجه به ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده که از هفتم اردیبهشت سال ۱۳۹۲ جنبه اجرایی پیدا کرده و لازم الاجراء گردیده صرفاً جنبه الزام و اجبار قانون تا تعداد ۱۱۰ عدد سکه ها را می توان به اجراء گذارد و از اهرم فشار قانون که عبارتست از حبس شوهر به علت عدم تأدیه مهریه یا اینکه شوهر اگر درخواست تقسیط مهریه را بنماید برای وی قسط بندی نمایند و چنانچه اقساط را پرداخت ننماید بتوان وی را جلب نمود بنابراین از تعداد ۱۱۰ عدد سکه به بالا فقط یک اهرم فشار دارد و آن هم اینکه چنانچه شوهر ، دارای اموالی بود که مستثنیات دین نباشد (یک خانه یا مغازه یا یک ماشین متناسب با شأن مرد ) در اینصورت در حال حاضر هم بیشتر از تعداد ۱۱۰ عدد می توان از دادگاه ، تقاضای توقیف نمود ولی اگر مرد دارای اموالی نباشد حتی اگر ۵۰۰۰ عدد سکه مهریه هم تعیین شده باشد فقط تا ۱۱۰ عدد را می توان قسط بندی نمود بالاتر از این تعداد در صورت نداشتن اموال شوهر نه تنها قابلیت جلب بلکه قابلیت قسط بندی شدن هم ندارد . این قانون حتی به زوجینی هم که قبلاً ازدواج کرده اند تسری دارد و استثناعاً عطف به ماسبق (اثر قانون به گذشته) هم می شود .

۲) روشهای دریافت مهریه به چه شکل است ؟

به طوریکه می دانیم از دو مرجع می توان مهریه را از زوج ، مطالبه نمود : ۱-دادگاه حمایت از خانواده ۲-اداره اجرای مفاد اسناد رسمی که زیر مجموعه اداره ثبت می باشد. تفاوت آنها به این شکل است که در دادگاه اگر شوهر دارای اموالی نباشد تا ۱۱۰ عدد سکه را می توان به اجبار برای شوهر قسط بندی کرد و اگر نپردازد وی را به زندان فرستاد اما اداره اجرا چنین مجوزی ندارد و فقط می توان اموال شوهر را بازداشت کرد یا وی را ممنوع الخروج کرد .

اما اداره اجرا نیز مزیتی دارد و آن اینکه اولاً برای زوجه ، هزینه دادرسی ندارد در حالیکه در دادگاه خانواده به میزان خواسته باید تمبر دادرسی ابطال نمود و دوم اینکه تشریفات دادرسی ندارد و از همان ابتدا ، اجرائیه صادر می شود در حالیکه در دادگاه ابتدا جلسه دادرسی تشکیل ، سپس صدور حکم و نهایتاً بعد از عدم اعتراض به حکم یا تأیید حکم در دادگاه تجدید نظر ، اجرائیه صادر می شود لذا زمان بیشتری را صرف می نماید . لذا توصیه ما به خانمهای محترم این است که در ابتدا بررسی نمایند اگر شوهر ، دارای اموالی به غیر از مستثنیات دین بود از اداره اجرا اقدام نمایند اگر اموالی نداشت بهتر است که ار طریق دادگاه خانواده اقدام گردد و حداقل تا ۱۱۰ عدد سکه را حتی به صورت اقساط بتوان دریافت نمود.

۳) مهریه چنانچه وجه نقد باشد چگونه محاسبه می شود آیا به نرخ روز قابل وصول می باشد؟

چنانچه مهریه به صورت وجه نقد باشد از سال ۱۳۸۲ به بعد به صورت قانونی گردید که مطابق شاخص بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ابتدا شاخص عدد تورم سالی که مطالبه می شود تقسیم بر شاخص عدد تورم سال وقوع عقد نموده جواب حاصله را ضرب در عدد مهریه می نمایند که در اینصورت مهریه ، به نرخ روز ، محاسبه می شود.

۴) شرط نصف دارایی چیست ؟

این شرط یکی از شروطی است که از سال ۱۳۶۳ به بعد به صورت فرم چاپی در عقدنامه های زوجین ، قید گردید و جنبه اجرایی دارد منتهی باید شرایط زیر ، اجرا شود :

۱- اولاً در خواست طلاق از طرف زوجه نباشد . لذا اگر زوجه تقاضای طلاق کرده باشد در صورت موفقیت و صدور حکم طلاق شرط نصف دارایی را نمیتواند اجراء کند .

۲- زوج ، هنگام وقوع عقد نکاح ، این شرط را امضا کرده باشد .

۳- اگر زوج تقاضای طلاق میکند ، به علت تخلف زن از زندگی زناشویی نباشد . بسیاری از خانمها هستند که بدون مانع شرعی و قانونی ، زندگی زناشویی را ترک می نمایند . در اینصورت مرد می تواند از دادگاه ، تقاضای بازگشت زن به زندگی را بنماید در صورت صدور حکم الزام به تمکین به نفع مرد ، می تواند تقاضای طلاق را نموده بدون اینکه شرط نصف دارایی را اجرا کند لذا پیشنهاد ما به خانمها این است که بدون دلیل ، زندگی زناشویی را ترک نکنند و آقایان نیز بدون دلیل ، تقاضای طلاق را مطرح ننمایند .

۴- اموالی قابلیت تقسیم را دارد که بعد از ازدواج بدست آمده باشد . لذا بسیاری از آقایان هستند که قبل از ازدواج دارای اموالی بوده اند اما در همان اوایل زندگی مشترک ، به مشکل برخورد می کنند و تقاضای طلاق را می نمایند در اینصورت به زوجه از اموال شوهر ، چیزی نمی رسد مگر مهریه .

۵- محکمه می تواند “تا” نیمی از دارایی را تقسیم کند بنابراین چنین نیست که قاعده وحی منزل باشد حتماً ۵۰% اموال تقسیم شود . کلمه “تا” در اینجا بدین معنی است که می تواند از ۱ درصد تا ۵۰ درصد اموال را شامل شود و تشخیص این امر با محکمه می باشد و بدین شکل است که میزان مشارکت و فعالیت زوجه را در زندگی مشترک ارزیابی می کند در صورت تشخیص ، (که معمولاً از واحد مدد کاری اجتماعی مستقر در دادگاه خانواده جهت تحقیق ، کمک گرفته می شود) میزان آن را معین می کند .

۵) آیا نفقه ، شامل خرجی ماهیانه می باشد یا تعریف دیگری دارد ؟

مطابق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی ، نفقه عبارتست از تهیه مسکن ، اثاث البیت ، پوشاک ، خوراک و مسائل درمانی و بهداشتی ، نان و خادم ، در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض .

بنابراین تهیه مسکن و اثاث منزل و خرج ماهانه شامل اقدام فوق با آقایان می باشد و اگر شوهر ، بدون عذر قانونی از پرداخت نفقه ، استنکاف ورزد و اجبار محکمه هم میسر نباشد طبق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی ، زن می تواند تقاضای طلاق را مطرح و موفق به دریافت حکم طلاق شود.

۶) اگر شوهر بخواهد وکالت جهت طلاق به همسر خود بدهد چگونه است و چه متنی باید استفاده شود ؟

در موضوع وکالت باید قید شود مطلقه نمودن زوجه به هر قسم طلاق اعم از بائن و رجعی ، با هر شرط که وکیل صلاح بداند و حق مراجعه به مراجع صالحه قضایی جهت تشریفات طلاق اما در مورد حدود اختیارات وکیل نکته ای که بسیار اهمیت دارد این است که مواردی که در ذیل آموده یکان به یکان باید قید گردد وبسیار ضروری است لذا پیشنهاد می شود در هنگام اعطاء وکالت به این اختیارات ، تأکید کامل شود

حدود اختیارات وکیل :

اعتراض به رأی بدوی ، تجدید نظر خواهی ، فرجام خواهی و اعاده دادرسی – حق مصالحه و سازش – جعل یا انکار و تردید نسبت به سند طرف و استرداد سند – تعیین جاعل – ارجاع امر به داوری و تعیین داور – توکیل به غیر ولو کراراً –مصدق و کارشناس – خسارت – استرداد دعوا و دادخواست – ادعای اعسار و دفاع از ادعای اعسار مطروحه – قبول یا رد سوگند با حق صدور اجرائیه ، وصول محکوم به وجوه ایداعی به نفع موکل – ( اگر زوج به زوجه وکالت می دهد عنوان شود حق قبول بذل حقوق خانوادگی از قبیل مهریه ، اجرت المثل ، نفقه و سایر حقوق زوجیت و اگر زوجه به زوج ، وکالت می دهد عنوان شود حق بذل حقوق مالی زوجه از قبیل مهریه ، نفقه ، اجرت المثل و سایر حقوق زوجیت در ادامه اختیارات دادرسی قید می شود حق اسقاط اعتراضات قانونی از قبیل حق تجدید نظر خواهی ، فرجام خواهی و اعاده دادرسی با حق مراجعه به یکی از محاضر رسمی طلاق و توکیل به سر دفتر طلاق جهت اجراء صیغه شرعی طلاق و امضاء ذیل دفاتر و دریافت سند طلاق .

در انتها هم قید می شود وکالت فوق از حال تا پایان مورد وکالت به صورت بلاعزل بوده و موکل حق عزل وکیل یا ضم امین یا هرگونه اقدامات محدود کننده را از خود تا پایان مورد وکالت سلب و ساقط نمود .

نویسنده : حمیدرضا کاکاوند